"Distrikt Brčko" kao prevara stoleća

Danas je 8. mart 2024. godine. Za gotovo sve ljude ovdje u BiH to je samo još jedan dan Osmog marta kao međunarodnog praznika pod nazivom Dan žena.

Međutim, ovaj datum ima još jednu važnost. Naime, 8. marta 2000. godine tadašnji visoki predstavnik, Volfgang Petrič, nametnuo je Odluku o uspostavljanju Brčko distrikta. A ta odluka počiva na samovolji jednog pojedinca, koji se zove Roberts Oven, inače američkog advokata, jednog od arbitara i predsjedavajućeg Arbitražnog tribunala za spor o međuentitetskoj graničnoj liniji u oblasti Brčkog, kako glasi zvaničan naziv tog tribunala. Zvaničan naziv ovog tribunala, u engleskoj verziji Dejtonskog sporazuma, glasi: Arbitral tribunal for dispute over inter-entity BOUNDARY in Brcko area.

Taj zvanični naziv je veoma važan za pravilno razumijevanje Brčko distrikta kao prevare stoljeća, jer se već iz njega vidi da predmet ovog spora nije bilo pitanje da li će (ili neće) Brčko biti distrikt, već kuda će ići granica (BOUNDARY) između Republike Srpske i Federacije BiH u toj oblasti. O tome se ova dva entiteta nisu mogla dogovoriti u Dejtonu, budući da su se tada sporili da li će granica između njih u oblasti Brčkog ići linijom fronta koja je u tom dijelu postojala na dan parafiranja Dejtonskog sporazuma, ili će biti pomjerana prema sjeveru ili jugu.

I upravo zato je Aneksom 2  Dejtonskog sporazuma između Republike Srpske, Federacije BiH i tadašnje RBiH kao ugovornih strana ugovorena ova arbitraža, sa ovako određenim predmetom spora (član 5. Aneksa 2 Dejtonskog sporazuma): "Strane prihvataju obaveznu arbitražu O SPORNOM DIJELU MEĐUENTITESKE GRANIČNE LINIJE u oblasti Brčkog označenoj na mapi priloženoj u Dodatku".

Poznato je da je nakon toga ova mapa netragom nestala, što je kasnije potvrdio i Karl Bilt, u svojstvu prvog visokog predstavnika u BiH. Ali, uprkos tom nestanku, tačnije rečeno skrivanju te mape od strane SAD, jedno je izvjesno. To je da je, i bez te mape, iz prethodno citiranih riječi jasno da je predmet spora bila samo granica između Republike Srpske i Federacije BiH u ovom području.

Drugim riječima, ako je granica jedino pitanje ovog spora, a jeste, onda nikako ne postoji niti može postojati pravo da bilo ko takav predmet prekvalifikuje u odlučivanje da se teritorije Republike Srpske i Federacije BiH spoje na ovom mjestu i da se od toga protivpravnim putem stvori Brčko distrikt.

E upravo to je učinio već spomenuti Roberts Oven, svojom samovlasnom odlukom od 5. marta 1999. godine. Tom odlukom on je sam, i suprotno predmetu spora određenom članom 5. Aneksa 2 Dejtonskog sporazuma, odlučio da on stvori Brčko distrikt, davši mu sva državna ovlašćenja koja u istoj mjeri imaju i Republika Srpska, odnosno Federacija BiH, stvorivši na taj protivpravni način ne distrikt nego treći entitet u BiH. Jer, Brčko distrikt, npr, ima svoj Krivični zakon kojim je, između ostalog, propisano i krivično djelo povrede teritorijalnog integriteta Brčko distrikta (član 150. tog zakona). Zatim, Brčko ima svoj Zakon o krivičnom postupku, Zakon o radu, Zakon o zdravstvenom osiguranju, Zakon o zdravstvenoj zaštiti i sve ostale zakone koje na svojoj teritoriji donose i imaju Republika Srpska i Federacija BiH. 

Kada jedna političko-terirorijalna cjelina ima pravo da donosi takve zakone, i kada ima svoju ustavotvornu, zakonodavnu, izvršnu i sudsku vlast, a sve to ima Brčko distrikt, onda to nije distrikt niti bilo kakav oblik decentralizacije ili autonomije, već je to federalna jedinica - entitet, jer samo takve cjeline (federalne jedinice) mogu da donose i imaju kao svoje sve navedene i druge zakone. 

Pored toga, jednako kao i ostala dva entiteta, i Brčko distrikt ima svoj Zakon o sudovima i svoj ustavni sud čija suština se, kao i kod zvaničnog naziva Brčkog, krije iza naziva Apelacioni sud Brčko distrikta. Međutim, taj naziv ne može sakriti činjenicu da Apelacioni sud odlučuje o tome da li su zakoni Brčkog u skladu sa Statutom Brčkog. Kada sud odlučuje o tome, onda je on ustavni sud, jer samo ustavni sud ima nadležnost da odlučuje da li je zakon suprotan ustavu.

Čitaoče, neka te ne zbuni ni to što su u zakonu Brčkog o sudovima propisali da Apelacioni sud Brčkog odlučuje o usklađenosti zakona sa Statutom Brčkog. To što su se i ovdje poslužili mimikrijom, nazvavši statutom najviši opšti pravni akt Brčkog, ne može sakriti suštinu stvari. Naime, ono sa čim zakon mora biti u skladu jeste isključivo ustav, pa i kad taj termin donosilac takvog akta pokušava sakriti, nazivajući ga statutom, kao što je i Roberts Oven (i SAD koje stoje iza svega toga) svoju prevaru i zloupotrebu pokušao krajnje diletantski prikriti nazivom distrikt.

To je, dakle, suština ove Ovenove prevare stoljeća, kakva nikada prije toga niti poslije toga više nije zabilježena u svijetu.

Tu prevaru i tešku zloupotrebu je 8. marta 2000. godine svojom odlukom sproveo u djelo visoki predstavnik Volfgang Petrič.

I na toj zloupotrebi stvoren, Brčko distrikt funkcioniše sve do danas.

Jedino što se u međuvremenu još dogodilo je to da je Republika Srpska prihvatila sve ovo 2009. godine, glasavši u Parlamentarnoj skupštini BiH za Amandman 1 na Ustav BiH, kojim je sav taj Ovenov protivpravni konstrukt prihvaćen i unijet u Ustav BiH. I time je jedno flagrantno nepravo pretvoreno u domaće pravo.

Na sve to dosula je so na ranu Vlada Republike Srpske. Radi se o zaključku Vlade Republike Srpske iz decembra 2011. godine o utvrđivanju kartografske osnove Republike Srpske. Tim zaključkom Vlade u području Brčkog ukinuta je granica između Republike Srpske i Federacije BiH, jer se na karti kao sastavnom dijelu kartografske osnove i navedenog zaključka jasno vidi, što je ostalo i do danas, da se entitetska granica Republike Srpske zaustavlja na mjestu dodira sa Brčko distriktom i ne prolazi kroz Brčko.

Bila je ovo suština, bolje reći tamna strana nečega što se i danas, na njegovu dvadeset i petu godišnjicu, naziva Brčko distriktom.

(Autor je univerzitetski profesor, doktor pravnih nauka, bivši član Senata Republike Srpske i sudija Okružnog suda u Banja Luci)

(infomediabalkan.com)