Na današnji dan 1877. rođen srpski vizantolog Dragutin Anastasijević; 1863. rođen američki automobilski magnat Henri Ford; 1898. umro nemački državnik Oto fon Bizmark

Na današnji dan 1877. rođen je srpski vizantolog Dragutin Anastasijević, klasični filolog i istoričar. Učenik Karla Krumbahera, klasičar, paleograf, medievist, Anastasijević je osnivač beogradske vizantološke škole. Bio je profesor Univerziteta u Beogradu i član Srpske akademije nauka. Proučavao je vizantijsku kulturu i književnost i srpsko vizantijske odnose.

Danas je utorak, 30. jul 2024.

1771 - Umro je engleski pisac Tomas Grej, pesnik klasicističke škole, kojeg ljubav prema prirodi, dubina osećanja i simpatije za običnog čoveka čine pretečom romantizma. Napisao je malo pesama, ali zauzima visoko mesto u engleskoj literaturi zahvaljujući savršenoj formi stihova, a "Elegija napisana na seoskom groblju" smatra se jednom od najlepših pesama na engleskom jeziku. Njegovu romantičnu pesmu "Bard" na srpski jezik prepevao je Jovan Jovanović Zmaj.

1818 - Rođena je engleska književnica irskog porekla Emili Bronte, koja se proslavila romanom "Orkanski visovi".

1863 - Rođen je američki automobilski magnat Henri Ford, proizvođač i konstruktor koji je najviše doprineo naglom razvoju automobilizma. Počeo je kao kovač, ali je vremenom uspeo da izgradi čitavu industrijsku imperiju. Prve "benzinske kočije" konstruisao je 1896, a od 1899. bavio se proizvodnjom automobila, kasnije i traktora. Prvi je uveo serijsku proizvodnju, kao i povoljno kreditiranje kupaca ustrojeno tako da prosečnom građaninu SAD automobili budu dostupni. Godine 1908. stvorio je "model T", "narodni automobil" koji je motorizovao SAD. Napisao je sećanja: "Moj život i rad", ali i antisemitsko delo "Međunarodni Jevrejin", kojeg se kasnije odrekao.

1898 - Rođen je engleski vajar Henri Mur, jedan od najvećih skulptora 20. veka, inostrani član Srpske akademije nauka i umetnosti. Inspirisao se arhaičnom i primitivnom umetnošću, naročito stvaralaštvom stanovnika predkolumbovske Amerike. Pod uticajem španskog slikara Pabla Pikasa i francuskog vajara rumunskog porekla Konstantina Brankušija, težio je sintezi apstraktnih oblika i nadrealističkih ideja.

1898 - Umro je nemački državnik Oto fon Bizmark (fon Bizmark Šenhauzen), nazvan "gvozdeni kancelar", koji je "krvlju i gvožđem" ujedinio nemačke države. Postao je 1862. Kancelar Pruske, 1864. u savezu sa Austrijom napao je Dansku i osvojio Šlezvig, a onda se okrenuo protiv Beča i 1866. porazio Austriju, što mu je omogućilo da s Pruskom ujedini severne nemačke državice u Severnonemački savez. Isprovocirao je Nemačko-francuski rat i posle pobede nad Francuskom proglasio je početkom 1871. Nemačku carevinom, a Vilhelma I carem. Suzbijao je separatizam nemačkog rimokatoličkog juga. Godine 1878. objavio je "Izuzetni zakon" (Lex specialis), kojim je socijaldemokratiju stavio van zakona, ali je paralelno uveo socijalne reforme. Zbog neslaganja sa novim carem Vilhelmom II, 1890. povukao se sa vlasti, posle 28 godina gotovo neograničene vladavine.

1930 - Urugvaj je u Montevideu, pobedom u finalu Prvog svetskog fudbalskog prvenstva nad Argentinom sa 4:2, postao prvi svetski šampion. Prethodno je u polufinalu sa 6:1 pobedio Kraljevinu Jugoslaviju, u utakmici koja je obilovala sudskom samovoljom na štetu jugoslovenskog tima.

1975 - U Helsinkiju je počela Konferencija o evropskoj bezbednosti i saradnji koja je okupila državnike 35 zemalja, uključujući lidere Sovjetskog Saveza i SAD. Glavni cilj skupa bilo je osiguranje mira u Evropi.

1990 - Član britanskog parlamenta, konzervativac Ian Gau, blizak saradnik Margaret Tačer, poginuo je u eksploziji bombe koju je u automobil podmetnula Irska republikanska armija.

1993 - Lideri bosanskih muslimana (Bošnjaka) Srba i Hrvata iz Bosne i Hercegovine, postigli su na mirovnim pregovorima u Ženevi dogovor, prema kojem bi BiH činile tri etničke republike. Ni ovaj sporazum nije zaustavio građanski rat, najviše zbog uplitanja inostranih interesa.

2003 - Poslednja "buba" sišla je sa proizvodne trake u Meksiku "folksvagen" broj 21.529.464, koliko ih je za 68 godina proizvedeno u Nemačkoj i drugim zemljama, čime je okončana istorija najduže proizvođenog automobila. Proizvodnja "foksvagena" bila je ideja nemačkog nacističkog lidera Adolfa Hitlera, s ciljem da se proizvede automobil dostupan svakom Nemcu. Izgled karoserije popularne "bube" delo je Ferdinanda Poršea.

2007 - Umro je švedski režiser Ingmar Bergman, jedan od najvećih umetnika kinematografije uopšte. Iza Bergmana je ostala su 54 filma, 126 pozorišnih predstava i 39 radio drama, brojni scenariji, knjige. U teatru je ostavio dubok trag interpretirajući skandinavske i ruske klasike ali i savremnu dramsku literaturu. Od 1963. bio je direktor Kraljevskog dramskog teatra Švedske. Prvi film je snimio 1946. a internacionalnu slavu mu je doneo film "Osmesi letnje noći" koji je na Festivalu u Kanu dobio nagradu kao najbolja komedija. Naredne godine u Kanu sa "Sedmim pečatom" osvojio je specijalnu nagradu žirija. Dodeljena mu je nagrada za životno delo Američke filmske akademije i tri Oskara za najbolje strane filmove ("Devičanski izvor", "Kroz tamno staklo" i "Fani i Aleksandar"). Ostali dela: "Divlje jagode", "Tišina", "Perone", "Šapat i krikovi", "Jesenja sonata".

2012 - Preminuo je srpski književnik Milan Ranković. Rođen je 1932. u Beogradu, i jedan je od trojice prvih magistara estetike koji su posle Drugog sveskog rata dobili to zvanje na Univerzitetu u Beogradu. Radio je u "Borbi" u kulturnoj rubrici, a predavao je osnove nauke o društvu, a zatim sociologiju umetnosti na Univerzitetu umetnosti u Beogradu. Bio je ministar kulture Srbije od 1988. do 1991. Objavio je više od 40 knjiga.

2014 - Argentina je zvanično bankrotirala, pošto tamošnje vlasti nisu uspele da se dogovore sa američkim fondovima o reprogramu duga zemlje. Godine 2001. Argentina je već doživela bankrot, nakon što je obelodanjeno da zemlja nije stanju da otplati dug od 95 milijardi dolara.

* Na današnji dan Srpska pravoslavna crkva i vernici obeležavaju praznik svete velikomučenice Marine, u narodu poznate kao Ognjena Marija. Poštuje se kao borac za hrišćansku veru i zaštitnicu žena. Običaj je da se na ovaj praznik, ne rade nikakvi poslovi, a posebno radovi na polju. Marija je mučenica koja je postradala zbog svojih nepokolebljivih uverenja u vreme rimskog cara Dioklecijana.

(RTV)